Profesor Mojżesz Schorr - człowiek postępu     

Strona głownaLata szkolne

Lata 1874-1887

1874-83  Mojżesz Schorr uczy się w gimnazjum, w Przemyślu, szkole o tradycyjnie wysokim poziomie humanistyki. W tym samym czasie pobiera nauki u prywatnych nauczycieli, dzięki którym otrzymuje staranną edukację judaistyczną.

       Program nauki religii mojżeszowej w Gimnazjum

       klasa I - dzieje biblijne aż do śmierci Mojżesza
       klasa II - historia Jozuego i sędziów
       klasa III - rządy monarchiczne aż do upadku państwa Izrael
       klasa IV - dzieje państwa Judy, niewola babilońska, Ezreasz i Niechamiasz
       klasa V - nauka wiary
       klasa VI - nauka o obowiązkach Żyda względem Boga
       klasa VII - nauka o obowiązkach Żyda w stosunku do bliźnich i w stosunku do siebie
       klasa VIII - zakaz ustny i obchody religijne

1883  Po ukończeniu gimnazjum jedzie do Wiednia, gdzie w Izraelickim Seminarium Teologicznym (Israelitisch-Theologishe Lehranstalt) studiuje u wielu wybitnych profesorów: Adolfa Schwarza, Dawida H. Mullera, Adolfa Buchlera. Pod ich kierunkiem kształci się we wszystkch gałęziach wiedzy judaistycznej. Równocześnie jest słuchaczem Wydziału Filozofii na Uniwersytecie w Wiedniu, studiując filologię semicką, a później głównie historię średnich i nowych wieków.

1886  Dokonuje pierwszej kwerendy w Archiwach Bernardyńskim i Miejskim w Lwowie. Zaowocowała opracowaniem studium o Josefie Nasi pt. Zur Geschichte des Don Josef Nasi, marranie nawróconym na wiarę mojżeszową oraz jego stosunkach z Polską za panowania Zygmunta Augusta. Opracowanie ukazuje się na łamach "Monastschrift fur Geschichte und Wissenschaft des Judenthums" w 1887 r.

1887  Spędza letni semestr na Uniwersytecie Lwowskim, uczestnicząc w seminariach historycznych prof. Wojciecha Dembińskiego, Finkla, Szaraniewicza. Kształci się głównie w zakresie historii polskiej i austriackiej. Na Seminarium prof. Dembińskiego kończy rozprawę doktorską pt. Organizacja Żydów w Polsce.



Lata szkolne

...Atmosfera domu rodzicielskiego: konserwatywno-religijna. Duszę chłopca kształtowały nauki judaistyczne, wzbudzając w chłopcu zamiłowanie do wiedzy żydowskiej. Biblja, Talmud, komentarze biblijne.

Fragment z przemówienia Ostersetzera na 60 rocznicę urodzin Mojżesza Schorra

 

b_300_181_16777215_00___images_szkola_przemysl1.jpg

    

Plac na Bramie: tu mieszkała rodzina Schorrów.

Plac był miejscem ważnym w życiu przemyślan - w dzień załatwiano tu interesy, wieczorem przeistaczał się w promenadę dla miejscowej elity.

 

  

 

 

Kontrakt ślubny rodziców Mojżesza Schorra. Tak jak większość galicyjskich Żydów, rodzice zawarli ślub religijny. Jednak dopiero w roku 1887, kiedy mieli po 47 lat, zdecydowali się na jego prawną rejestrację.

 

Rodzice Mojżesza: Ozjasz Schorr, syn Ity i Mojżesza urodził się i wychował w Przemyślu. Był kupcem, dyrektorem banku żydowskiego.
Estera, z domu Friedman, pochodziła z Przeworska. Jej rodzicami byli Samuel i Tema. Estera i Ozjasz mieli pięcioro dzieci. Izaak urodził się w 1868, Mojżesz w 1874, Samuel w 1875, Abraham w 1877 i Llipa w 1882 roku.

 

 
 
... U wyjścia ze świątyni w naszych miastach polskich jeszcze dziś, jak przed setkami lat, mieści się szkoła żydowska (...) albo (...) "akademja". W istocie, trzecią perłą  skarbnicy naszej kultury jest wiedza, a jej widomym wyrazem jest szkoła. (...) Miasto, które nie posiada szkoły dla dziatwy, zasługuje na zburzenie... 
 Mojżesz Schorr, kazanie, 1923.
 
 
            Gimnazjum Przemyskie, do którego uczęszczał M. Schorr.      Rok 1887, Zjazd nauczycieli gimnazjum. W środku Franciszek Grzegorczyk, który w latach 1886-1891 był dyrektorem. W tym okresie uczył się tam Mojżesz Schorr. 

 
 (...) "Gimnazjum w Przemyślu istnieje od roku 1849. Skład grona nauczycieli był w roku szkolnym 1880/81 następujący: dyrektor, 10 profesorów, 2 nauczycieli, 9 egzaminowanych zastępców nauczycieli, 4 nieegzaminowanych zastępców, 1 prywatny nauczyciel śpiewu, 1 nauczyciel religii starozakonnej (...)
Ta ogólna liczba uczniów 660 dzieli się pod względem narodowości na 419 Polaków, 225 Rusinów, 1 Czecha, 14 Niemców i 1 Węgra; Pod względem wyznania: 327 rzym.-kat., 225 gr.,-kat., 208 izraelitów."

 
 

...Atmosfera szkolna: c.k. gimnazjum austryjackie. Dużo nauk humanistycznych, mniej matematyczno-przyrodniczych. Strukturę duchową wychowanka rzeźbiły "humanitora" i języki klasyczne. Sztuka budowy słowa i zdania, sztuka demonstrowania na cezelowanem zdaniu gredkim, zwięzłym łacińskim i miękkim a lirycznym polskim, podświadomie wprawdzie, ale często trwale w wychowanku dawnego gimnazjum klasycznego wyrabiała poczucie smaku i budziła zamiłowanie do logicznej budowy myśli i zdań. Obdarzyła też niemi i Mojżesza Schorra. Biblja i Iljada, Improwizacja z Dziadów i Midrasz, "Wallenstein" i średniowieczni kronikarze żydowscy - oto ziarna, które rzucane były na glebę młodszych dusz "galicjan". Zdrowe to było ziarno, żyzna też gleba. Na tej glebie wyrósł i Schorr"...
I. Ostersetzer, fragment przemówienia na 60-lecie urodzin M. Schorra.
 
 
dok1dok2dok3dok4dok5dok6dok7dok9