Profesor Mojżesz Schorr - człowiek postępu     

Strona głownaW Wielkiej Synagodze

Spis treści

W Wielkiej Synagodze

Miejsce, na którym stoisz, to ziemia święta.  Święta przede wszystkim dlatego, że ten dom, to świątynia Boża, że atmosfera, którą tutaj oddychamy, to atmosfera czystych jeno myśli, wzniosłych tylko uczuć, szlachetnych wyłącznie zamierzeń, a dźwięki, które w tym domu się rozlegać i o uszy Wasze odbijać się będą, do szczytów Synaju, do wyżyn ideałów ludzkich wznosić się winny. W tem jądro i istota świętości tego miejsca…

Mojżesz Schorr ( z jego pierwszego kazania w Wielkiej Synagodze, 1923)

 

Warszawa jest dumna z Wielkiej Synagogi

b_200_314_16777215_00___images_artykuly_uchwala.jpgJuż na kilka godzin przed oznaczoną programem godziną, tłumy ludzi bez różnicy płci, wieku i wyznania zbierały się na placu przy Tłomackiem, który w nowo- poświęconym przybytku Bożym pozyskał gmach wspaniały i ozdobny, jakim poszczycić by się mogła każda najpiękniejsza dzielnica najpierwszych stolic świata (…)
O godzinie 7-ej raczył przybyć, w celu asystowania uroczystości, JW. Główny Naczelnik kraju Hrabia Kotzebue, i mając sobie podany przez Prezesa Komitetu, Henryka Natansona, na aksamitnej poduszce złocony klucz od środkowych drzwi przedsionka, prowadzących do świątyni, otworzył takowe, poczem Komitet drzwi na rozcież rozwarł, przyjął dostojnego Gościa i odprowadził na przeznaczone dlań honorowe miejsce. Jednocześnie zajęli swe miejsca Gubernator Warszawski Baron Medren, Naczelnik Warszawskiego Okręgu żandarmskiego generał Orżewski, Kurator Warszawskiego okręgu Naukowego senator Witte, Prezydent miasta generał Starynkiewicz, p.o. Oberpolicmajster pułkownik Buturlin, Prezes War. Tow. Dobr. Książę Jan Tadeusz Lubomirski, Prezes Towarzystwa kredytowego ziemskiego Baron Mengden, Rektor Cesarskiego War. Uniwersytetu Błagowieszczeński, Inspektor Szkół miasta Warszawy Hornberg, Dyrektor Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych R.R.S. Papłoński, (…) i kilkadziesiąt innych zaproszonych osób z przedstawicieli władz wojskowych i cywilnych, obywatelstwa ziemskiego i miejskiego, kupiectwa oraz przedstawicieli całej prasy tutejszej i.t.d.
Rozległy się poważne dźwięki organów i wnet dwaj członkowie Komitetu Jakub Lowenberg i Herman Meyer rozpoczęli pochód wniesienia dwudziestu dwóch rodałów ozdobnie przybranych. Na czele orszaku postępował kaznodzieja Synagogi  dr filoz. Izaak Cylkow z rodałem w ręku (…)
Podczas tego pochodu przez środkową nawę synagogi, wprost ołtarza, chór, przy akompaniamencie organów, śpiewał hymn: Ma towu O, jakie piękne są twe namioty, Jakóbie, twoje przybytki Izraelu…
Przyjąwszy rodał z rąk kaznodzieji , kantor odwrócił się do obecnych z wygłoszeniem wyznania wiary naszej w słowach: „Słuchaj Izraelu, Wiekuisty Bóg nasz, Wiekuisty jest jedyny”, które to słowa powtórzył chór. (…)
Na koniec po odbyciu przez orszak niosący rodały pod przewodnictwem kantora Grutzendlera, procesjonalnego pochodu naokoło ołtarza, przy towarzyszeniu hymnu: „Twoja panie jest wielkość” i.t.d. członkowie Komitetu Synagogi Artur Braunstein i Jan Berhson otworzyli Arkę, do której wstawiali po kolei rodały.
Odśpiewany przez chór z akompaniamentem organów hymn Lwowa zamknął akt uroczysty(…)

Fragmenty relacji z ceremonii otwarcia Wielkiej Synagogi, „ Izraelita” 1878


Wielka Synagoga mogła pomieścić 2400 osób. Określana była mianem postępowej, kazania wygłaszano tu po polsku. W okresie międzywojennym odbywały się w niej uroczyste nabożeństwa w rocznice wszystkich świąt państwowych.

1859 Ludwik Natanson na zebraniu członków Komitetu Synagogi przy ul. Daniłowiczowskiej, występuje z inicjatywą budowy nowej świątyni w Warszawie.

1872 Nabycie posesji Juliusza Simmlera na ulicy Tłomackie. Decyzja o przeprowadzeniu konkursu architektonicznego . Władze miasta udzielają zezwolenia na zbieranie dobrowolnych składek na budowę synagogi do sumy 200 tys. rubli, pod warunkiem, aby kwota ta została zgromadzona w ciągu dwóch lat. Komitet Budowy synagogi powołuje 40 prominentnych członków do zbierania ofiar w rejonach ich zamieszkania, zaopatrując każdego w odpowiednie upoważnienie i księgę kontrolną- nazwiska tych osób zostają ogłoszone w prasie żydowskiej. Także nazwiska ofiarodawców  są sukcesywnie wymieniane w „Izraelicie”.

1873 Na konkurs wpływa sześć projektów, wystawionych w Sali Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.

1874 Projekt Synagogi  Leandra Marconiego zostaje zaakceptowany przez Namiestnika Królestwa.

1876 Ceremonia położenia kamienia węgielnego.

1878 Uroczyste otwarcie Synagogi.

1878 Pierwszym kaznodzieją zostaje Izaak Cylkow.

1881 Utworzenie przy Synagodze Głównej Biblioteki Judaistycznej.

1908 Stanowisko kaznodziei obejmuje dr filozofii Samuel Abraham Poznański.

1923 Po śmierci Samuela A. Poznańskiego kaznodzieją synagogi zostaje prof. Mojżesz Schorr.